کسر میزان و انواع میزان ها در موسیقی - قسمت پنجم از درسهای تئوری
در این قسمت می‌خواهیم ببینیم میزان چیست و با کسر میزان و انواع میزان ها در موسیقی آشنا شویم. موسیقی می‌تواند الگوهای منظم یا نامنظم زمانی داشته باشد و بر طبق آن جلو برود. این الگوهای منظم زمانی که پشت سر هم تکرار می‌شوند به موسیقی وزن و ریتم می‌دهد. مغز ما می‌تواند این دوره‌ها و الگوهای وزنی را حفظ کند و ادامه دهد در واقع مغز ما تکرار دوره‌های منظم زمانی را درک می‌کند. این دوره‌های منظم زمانی یا الگوهای ریتمیک را میزان (Measure /Bar ) می‌گوییم که آن را با یک خط عمودی از میزان بعدی جدا می‌کنیم. به این خط عمودی هم خط میزان (Bar-Line) می‌گوییم.
میزان و خط میزان
در هر میزان تعدادی ضرب(Beat) وجود دارد که معمولا ضرب اول قوی تر از بقیه است و شروع میزان را اعلام می‌کند. میزان ها می‌توانند یک ضربی، دو ضربی، سه ضربی، چهار ضربی، ساده، ترکیبی یا مختلط (لنگ) باشند که با هرکدام به ترتیب آشنا می‌شویم.
پس تا اینجا فهمیدیم که ضرب‌ها واحدهای زمانی هستند که در کنار هم یک میزان را می‌سازند و تکرار این ضرب‌ها و میزان‌ها در موسیقی وزن و ریتم را به وجود می‌آورد. اما نوع و تعداد این ضرب‌ها در هر میزان چگونه مشخص می‌شود؟ ابتدا ببینیم کسر میزان چیست:
کسر میزان (Time Signature)
کسر میزان عبارت از دو عدد است که روی هم به شکل یک کسر نوشته می‌شوند اما در واقع یک عدد کسری نیست. کسر میزان تعداد و نوع نت‌های هر میزان را مشخص می‌کند. برای درک بهتر کسر میزان ابتدا باید ارزش زمانی نت ها و نسبت آنها به هم را خوب بدانید. عدد پایینی در کسر میزان شکل و ارزش زمانی ضرب را معلوم می‌کند و عدد بالایی تعداد آن را. اما چطوری؟
عدد مخرج تقسیمات نت گرد را تعیین می‌کند. یعنی اگر عدد ۲ در مخرج کسر باشد نت گرد را به ۲ تقسیم می‌کنیم که می‌شود سفید یعنی هر ضرب این میزان یک سفید است. حالا از این سفید چند تا در هر میزان باشد؟ این را عدد صورت کسر مشخص می‌کند. مثلا کسر میزان 3/2 به این معنی است که سه تا نت سفید باید در هر میزان باشد. یا با دیدن کسر میزان 3/4 می‌فهمیم که نت گرد باید به ۴ تقسیم شود که می‌شود سیاه، و از این سیاه باید سه تا در هر میزان باشد پس کسر میزان 3/4 دارای سه ضرب است که هر ضرب آن یک نت سیاه است. به همین ترتیب کسر میزان 6/8 نشاندهندهٔ شش تا ضرب چنگ در هر میزان است و الی آخر.
کسر میزان
دقت کنید که کسر میزان را به صورت یک عدد کسری نخوانید. مثلا کسر میزان 2/4 را باید بخوانید «دو-چهار» ؛ و نه «دو چهارم». یا مثلا «شش-هشت» و نه «شش هشتم».
انواع میزان
فهمیدیم که با کسر میزان مشخص می‌شود میزان چند ضرب است و هر ضرب آن چه ارزش زمانی‌ای دارد. میزان ها از نظر تعداد ضرب می‌توانند یک ضربی، دو ضربی، سه ضربی و چهار ضربی باشند (مثلا 1/4, 2/4, 3/4 و 4/4) و از نظر نوع می‌توانند ساده، ترکیبی و لنگ باشند.
میزان ساده (Simple Time)
میزان ساده
گفتیم میزان‌ها می‌توانند با توجه به صورت کسر خود، یک ضربی، دو ضربی، سه ضربی و چهار ضربی باشند. حالا اگر هر ضرب میزان قابل قسمت به ۲، ۴ و۸ باشد، آن میزان میزان ساده است. این یعنی چی؟ یعنی مثلا هر ضرب میزان، گرد، سفید، سیاه، چنگ و ... باشد که همه قابل قسمت به ۲ و ۴ و ۸ هستند. (یادمان باشد که همهٔ نت‌ها در حالت عادی قابل قسمت به ۲ و ۴و ۸ هستند مگر اینکه نت نقطه دار باشد که در آن صورت قابل قسمت به ۳ و ۶ و ۱۲ می‌شود). مثلا 3/4 یک میزان سادهٔ سه ضربی است که هر ضربش یک سیاه است یا مثلا 4/16 یک میزان سادهٔ چهار ضربی است که هر ضربش یک دولا چنگ است.
میزان ترکیبی (Compound Time)
میزان ترکیبی
اگر هر ضرب یک میزان نتی قابل قسمت به ۳ و ۶ و ۱۲ باشد، آن میزان را ترکیبی می‌گوییم. با توجه به آنچه دربارهٔ نت های نقطه دار یاد گرفتیم می‌توانیم متوجه شویم که در میزان های ترکیبی هر ضرب، یک نت نقطه دار است. به عبارت دیگر اگر کنار هر نت در میزان ساده یک نقطه اضافه کنیم، آن میزان ساده را به میزان ترکیبی تبدیل کرده‌ایم.
مثلا اگر کسر میزان ما 2/4 باشد یعنی در هر میزان دو تا سیاه داریم؛ حالا اگر کنار هر نت سیاه یک نقطه اضافه کنیم، میزان ترکیبی‌ای داریم که هر ضرب آن را می‌توان به سه نت تقسیم کرد (می‌دانیم که سیاه نقطه دار برابر با سه تا چنگ است) پس در کل شش تا چنگ در هر میزان وجود دارد که در دو دسته قرار گرفته اند و اگر بخواهیم کسر میزان آن را بنویسیم باید بنویسیم 6/8. کسر میزان 6/8 در حقیقت یک میزان دو-چهار ترکیبی است.
میزان ترکیبی 6/8
یک مثال دیگر می‌زنم: میزان 3/4 را در نظر بگیرید. یک میزان سه ضربی است که هر ضربش یک سیاه است. حالا هر کدام از سیاه ها را نقطه دار می‌کنیم. می شود سه تا سیاه نقطه دار در هر میزان یا در واقع ۹ تا چنگ در هر میزان که در سه ضرب قرار گرفته اند. کسر میزانش چه عددی می‌شود؟ 9/8. پس 9/8 یک میزان سه-چهار ترکیبی است.
راه حل کنکوری تبدیل میزان ساده به ترکیبی این است که عدد کسر را در 3/2 ضرب کنیم. عدد صورت را در ۳ ضرب می‌کنیم و مخرج را در ۲. برای تبدیل میزان ترکیبی به ساده هم عدد صورت را تقسیم بر ۳ می‌کنیم و عدد مخرج را تقسیم بر ۲.
با نوع سوم میزان ها یعنی میزان های لنگ نیز در قسمت بعدی آموزش تئوری موسیقی آشنا خواهیم شد.کاربرد خط اتحاد در میزان‌بندی
کاربرد خط اتحاد
همانطور که مشاهده کردید هر ضرب میزان می‌تواند به صورت‌های مختلف در میزان قرار بگیرد مثلا در میزان 3/4 که دارای سه تا سیاه است، می‌توان هر کدام از نت‌های سیاه را به هر صورت دلخواه نوشت اما کشش هر ضرب باید در کل برابر یک سیاه شود. می‌توانیم هر سیاه را به صورت دو تا چنگ بنویسیم یا چهار تا دولا چنگ یا حتی از سکوت استفاده کنیم. در اینجاست که یکی از موارد استفادهٔ خط اتحاد که در قسمت پیش توضیح دادیم روشن می‌شود:
از آنجا دسته‌بندی نت‌ها باید تابع کسر میزان و تعداد و نوع ضرب‌ها باشد، اگر بخواهیم یک نت از هرکدام از ضرب‌ها را بیشتر از ارزش زمانی ضرب کشش بدهیم، باید آن را با خط اتحاد به نت ضرب بعد وصل کنیم و تقسیم بندی ضرب‌ها را حتی المقدور به هم نریزیم. این موضوع برای اتحاد زمانی یک نت از یک میزان با نتی از میزان همسایه هم صدق می‌کند.
در شکل بالا نت‌های «دو» و «می» با خط اتحاد به هم متصل شده‌اند تا علاوه بر اینکه ارزش زمانی‌شان از چنگ به سیاه تبدیل شود، تعداد و کشش ضرب‌ها را نیز به هم نریزد. علامت «C» که در ابتدای قطعه می‌بینید شکل دیگر نمایش کسر میزان 4/4 است.
تمرین برای کسر میزان و کاربرد خط اتحاد
در دو قطعهٔ زیر:- نوع میزان را مشخص کنید.
- ضرب‌ها را پیدا کنید و نت‌های موجود در هر ضرب را بررسی کنید.
- دلیل استفاده از خط اتحاد را تحلیل کنید.
- خط اتصال را پیدا کنید.
نوع و تعداد ضرب میزانهای سادهٔ زیر را مشخص کنید و با هرکدام از کسر میزان ها یک میزان ترکیبی بسازید. 1/32 - 2/8 - 3/16 - 4/2 - 3/1 - 4/4 - 2/32 - 4/16 - 4/8 - 1/1 - 2/4 نوع و تعداد ضرب میزانهای ترکیبی زیر را مشخص کنید و بگویید هرکدام آنها از چه میزان ساده‌ای ساخته شده‌اند. 3/2 - 6/4 - 9/8 - 12/16 - 9/32 - 6/64 - 12/8 - 6/16 دیدگاه ها(8 دیدگاه)
-
-
4 سال پیش
سلام می تونید با دنبال کردن این درس ها این مطالب رو نیز مطالعه کنید
-
-
4 سال پیش
اها من هارپ می زنم و الان تو اهنگ la gimblette هستم var 3 بعد یکم برام مشکل بود مرسی از کمک و راهنمایی مفیدتو ببینید درست فهمیدم باید بگم ۱و۲و۳و۱و۲و۳و۱و۲و۳و تو هر میزان ؟؟!! و هر یک و. یه چنگ. یا. ۱۲۳۱۲۳۱۲۳ کنم که هر یک. یه چنگ ؟
-
4 سال پیش
سلام خوشحالیم که مطلب براتون مفید بوده سوالی که نوشتید رو دقیق متوجه نشدیم که منظور چی هست
-
-
5 سال پیش
بسیار عالی و مفید بود ، ممنون ?
-
5 سال پیش
سلام و خسته نباشید در قسمت میزان ترکیبی , شکل دوم , چرا به جای دو تا نت سیاه یک نت سفید گذاشته؟ درسته از لحاظ زمانی درست در میاد چون نت سفید معادل دو تا نت سیاه هست ولی از نظر نواختن دو تا سل با یک سل کشدار فرق میکنه.درسته؟ میشه لطفآ توضیح بدید
-
6 سال پیش
سلام دو تا سوال چجوری میشه میزان یه قطعه رو مشخص کرد ؟ مثلا یه قطعه ک تو یکی از میزاناش دو تا سیاه و دو تا چنگ وجود داره هم میشه اینجوری حساب کرد ک چون سه تا سیاهه پس ۳/۴ ، هم میشه اینجوری حساب کرد که شیش تا چنگه ک میشه ۶/۸. کدوم درسته ؟ مطلب دوم اینه ک شما نوشتید : "این موضوع برای اتحاد زمانی یک نت از یک میزان با نتی از میزان همسایه هم صدق می‌کند." ولی تو تصویری ک گذاشتید اصلا میزان همسایه ای وجود نداره ، هر دو تا نت های خط اتحاد تو یه میزانن. من اینجوری برداشت کردم یه نت باید تو یه میزان باشه نت بعدی خط اتحاد تو میزان بعدی ، ک بشه یه نت رو بیشتر از مقدار مجاز کشش داد بهش. من اشتباه متوجه شدم ؟؟ ممنون میشم یه توضیح بدید.
-
6 سال پیش
سلام. چند راه برای تشخیص کسر میزان وجود داره، یکی توجه به شدت ضرب‌هاست. راه دیگه: اگر نت نویسی به صورت استاندارد انجام شده باشه به راحتی می‌تونید کسر میزان رو تشخیص بدید. از این نظر این دو تا کسر میزان کاملا با هم متفاوتند. کافیه ببینید هر ضرب شامل چند نت است. میزان سه چهار میزان سه ضربی است که هر ضربش دو تا چنگ داره ولی میزان شش هشت میزان دو ضربی است که در هر ضرب سه تا چنگ داره. در مورد سوال دوم، تمرینی که آخر مطلب گذاشتم رو ببینید. خط اتحاد هم می‌تونه داخل میزان استفاده بشه و هم بین دو میزان. چه در داخل میزان و چه بین دو میزان اگر بخواهیم ضرب ها به هم نریزند می‌تونیم از خط اتحاد استفاده کنیم که توی نت نویسی صحیح این موضوع خیلی به کار میره.
-
کاربر مهمان
سلام وقتتون بخیر مخرج کسر میزان با مخرج 4و8میشه لطفا توضیح بدید?