آکوردهای یازدهم و آکوردهای سیزدهم - قسمت بیست و سوم از درسهای تئوری

بعد از تریادها ، آکوردهای هفتم و آکوردهای نهم ، می‌رسیم به معرفی آکوردهای یازدهم و آکوردهای سیزدهم.

آکوردهای یازدهم شش نت دارند و نت سوم آکورد (یعنی نت بعد از پایه) در این آکوردها حذف می‌شود. آکوردهای سیزدهم هفت نتی هستند و نت سوم آکورد در آنها حذف شده است. انواع آکوردهای یازدهم و آکوردهای سیزدهم را با هم بررسی می‌کنیم:

آکورد یازدهم تونیک

در گام‌های ماژور و مینور هارمونیک و ملودیک، اگر به فاصلهٔ پنجم از نت تونیک ، یک آکورد هفتم نمایان قرار دهیم، آکورد یازدهم تونیک (Tonic Eleventh Chord) به دست می‌آید. مثلا در دو ماژور  آکورد یازدهم تونیک عبارت است از نت دو (تونیک) + آکورد هفتم نمایان روی نت سل. یعنی به این ترتیب: دو - سل - سی - ر - فا

این آکورد همانطور که گفتم شش نتی است و می‌بینیم که نت می که در واقع سوم آکورد است حذف شده است.

آکورد یازدهم نمایان

اگر به فاصلهٔ پنجم از درجهٔ پنجم یک گام ماژور، یک آکورد هفتم مینور قرار دهیم قرار دهیم آکورد یازدهم نمایان (Dominant Eleventh Chord) به دست می‌آید. می‌توانیم اینجوری هم بگوییم که پایهٔ آکوردهای یازدهم نمایان، نت پنجم یا نمایان یک گام ماژور است و روی این پایه، آکورد هفتم مینوری قرار می‌دهیم که از درجهٔ دوم گام ساخته شده است.

مثلا در گام دو ماژور آکورد یازدهم نمایان به این صورت است: نت سل (درجهٔ پنجم گام) + آکورد هفتم مینوری که پایه‌اش نت «ر» (درجهٔ دوم گام) است. نت‌های این آکورد را ببینید:  سل - ر - فا - لا - دو

آکورد سیزدهم تونیک

آکورد سیزدهم بزرگ (Tonic Thirteenth Chord) می‌تواند به دو صورت وجود داشته باشد: سیزدهم کوچک تونیک و سیزدهم بزرگ تونیک.

اگر به فاصلهٔ پنجم از تونیک گام، یک آکورد نهم نمایان ماژور قرار بدهیم، آکورد سیزدهم بزرگ به دست می‌آید.

اگر به فاصلهٔ پنجم از تونیک گام، یک آکورد نهم نمایان مینور قرار بدهیم، آکورد سیزدهم کوچک به دست می‌آید.

مثلا در دو ماژور، آکورد سیزدهم بزرگ شامل این نت‌هاست: دو (تونیک) + آکورد نهم نمایان ماژور که پایه‌اش نت سل (درجهٔ پنجم) است. ( دو - سل - سی - ر - فا - لا)

آکورد سیزدهم مینور گام دو ماژور هم از این نت‌ها تشکیل شده : دو - سل - سی - ر - فا - لا بمل.

آکورد سیزدهم نمایان

برای ساخت آکوردهای سیزدهم نمایان (Dominante Thirteenth Chord) به آکورد هفتم نمایانی که پنجمش حذف شده، یک آکورد سه صدایی درجهٔ ششم گام ( که درجهٔ سومش حذف شده) را اضافه می‌کنیم. درجهٔ پنجم و یازدهم هم در این آکورد اغلب حذف می‌شود. خب مثل اینکه خیلی پیچیده شد!

گام دو ماژور را مثال می‌زنم: آکورد هفتم نمایان در دو ماژور روی نت درجه پنجم گام یعنی سل ساخته می‌شود و نت‌هایش عبارت است از : سل، سی، ر، فا. حالا پنجمش را حذف می‌کنیم چی می‌ماند؟ سل، سی، فا.

خب حالا آکورد سه صدایی روی درجه ششم دو ماژور: لا، دو، می. (که آکورد مینور می‌شود اگر یادتان باشد). بعد سوم این آکورد را حذف می‌کنیم که می‌ماند: لا، می.

حالا همه را می‌گذاریم کنار هم: سل - سی - فا - لا - می. به همین راحتی!

در گام‌‌های ماژور، درجهٔ نهم و سیزدهم این آکورد، بزرگ است و آکورد ما سیزدهم بزرگ نمایان نامیده می‌شود. اما در گام‌های مینور، درجات نهم و سیزدهم کوچک هستند و این آکورد سیزدهم کوچک نمایان نامیده می‌شود.

نت های آکورد سیزدهم کوچک نمایان را ببینید: سل - سی - فا - لا بمل - می بمل. فواصل نهم کوچک و سیزدهم کوچک را با آکورد سیزدهم بزرگ نمایان مقایسه کنید.