موسیقی راک ایرانی و تغییر و تحولات آن در دهه های گذشته

راک ایرانی گونه‌ای از موسیقی راک است که در کشور ایران رواج دارد.

راک در ایران، از اواخر دهه چهل با خوانندگانی مانند: کوروش یغمایی، فرهاد مهراد و فریدون فروغی رواج پیدا کرد اما پس از انقلاب فرهنگی دستکم در ظاهر امر به دست فراموشی سپرده شد.

این سبک از موسیقی با کارهای متین معارفی در دهه هشتاد و نود شمسی به اوج خود رسید.

موسیقی راک ایرانی از «راک انگلیسی»، «راک آمریکایی» و سبک‌های اروپایی تأثیر گرفته‌است.

در این نوع موسیقی نیز همانند بیشتر سبک‌های راک، گیتار الکتریک و گیتار بیس و درامز اصلی‌ترین سازها هستند.

در بعضی از گروه‌ها کیبورد نیز وظیفه تنظیم ریتم‌ها و سمپل‌ها را بر عهده دارد. اما نکته قابل توجه این است که به دلیل ایرانی بودن اجرا کنندگان این موسیقی، انواع سازها و ریتم‌ها و لحن‌های ایرانی در بعضی از آهنگ‌های تولیدی وجود دارد.

دههٔ ۱۳۴۰ و ۱۳۵۰ و سالهای پیش از انقلاب

در آن زمان موسیقی سنتی در میان مردم محبوب بود و موسیقی پاپ نیز با سرعت زیادی رو به گسترش و پیشرفت بود و به رقابت با سبک‌های غربی و آمریکایی در سطحملی، می‌پرداخت.

همچنین به دلیل برپایی کنسرت خوانندگان غربی در ایران؛ تبادل موسیقی و فرهنگ و هنر نیز میان ایران و سایر کشورها وجود داشت. در آن زمان در ایران افرادی بودند که به گروه‌هایی مانند پینک فلوید، بیتلز و لدزپلین گوش می‌دادند و آلبوم‌هایشان را خریداری نموده و سبک آنها را دنبال می‌کردند.

انقلاب ایران و سالهای پس از آن

انقلاب اسلامی برای جامعه هنر و موسیقی ایران پیامدهای خوبی در پی نداشت. از همان اولین سالهای پس از انقلاب، فعالیت هرگونه موسیقی ممنوع گردید؛ موسیقیپاپ غیرمجاز اعلام شده و به تبع آن سبک راک نیز اجازه فعالیت نیافت.

تنها نوع موسیقی که مجوز فعالیت داشت، موسیقی سنتی و سرودهای انقلابی بود. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، فیلترینگ بزرگی را در مقابل هرگونه موسیقی انجام می‌داد و به تبع آن بیشتر خوانندگان پیش از انقلاب به کشورهای دیگر مهاجرت کردند.

تنها تعداد انگشت شماری از خوانندگان پیش از انقلاب از ایران خارج نشدند که پیشگامان راک ایرانی نیز از جمله این افراد بودند. کوروش یغمایی، فرهاد و فریدون فروغی در کشور ماندند تا وزارتفرهنگ و ارشاد فعالیت آنها را ممنوع کند.

کوروش یغمایی تا ۱۷ سال اجازه فعالیت نیافت؛ صدای فرهاد سالها پخش نشد و تنها یک آهنگ به نام «وحدت» از او پخش گردید که در وصف پیامبر اسلام بود و مضمونی انقلابی داشت.

فریدون فروغی نیز وضعی مشابه و به مراتب سخت‌تر از دیگر همراهانش داشت. با این شرایط، دوران رکود و انزوای موسیقی راک ایرانی آغاز شد.

اوایل دههٔ ۱۳۷۰

در اوایل دههٔ ۱۳۷۰ نیز وضع به همین ترتیب بود. تنها گروه راک ایرانی که در آن زمان فعالیت می‌کرد، گروه «کوچ» نام داشت. این گروه در آمریکا به ساخت و تنظیم آهنگ‌هایی در سبک کانتری مشغول بود.

در ایران نیز به طور محدود گروه‌ها و خوانندگان اندکی به فعالیت‌های زیرزمینی مشغول بودند، اما هنوز بستر مناسبی برای راک ایرانی آماده نشده بود.

«کاوه یغمایی» از معدود خوانندگان راک ایرانی بود که در این سال‌ها با مجوز رسمی وزارت ارشاد فعالیت می‌کرد و حتی در سال ۷۳ کنسرتی را برگزار کرد که نخستین کنسرت راک ایران پس از انقلاب لقب گرفت.

اواخر دههٔ ۱۳۷۰؛ دوباره زنده شدن راک ایرانی

در اواخر دههٔ ۱۳۷۰ و با روی کار آمدن دولت اصلاحات، وزارت فرهنگ و ارشاد دولت وقت؛ فرصتی طلایی به جامعه موسیقی ایران داد. موسیقی پاپ و راک پس از سالها انزوا دوباره شروع به فعالیت کردند و با سرعتی چشمگیر نسبت به گذشته در حال پیشرفت بودند.

در این سالها موسیقی راک پیشرفت زیادی کرد. گروه‌های زیادی در داخل کشور فعالیت می‌کردند، اما همچنان بسیاری از خوانندگان و گروه‌ها به فعالیت‌های زیر زمینی مشغول بودند.

هنوز دولت صراحتاً موسیقی راک را آزاد اعلام نکرده بود و این نوع موسیقی را با پاپ ادغام می‌کرد. هیچ‌گاه جشنواره و کنسرتی از سوی دولت تحت عنوان موسیقی راک برگزار نشد.

تنها یک بار جشنواره‌ای با نام «جشنواره موسیقی پاپ ایران» برگزار گردید که کلیه خوانندگان پاپ آن زمان ایران در این جشنواره شرکت کردند.

کاوه یغمایی و داریوش خواجه نوری نیز در این جشنواره حضور داشتند و آهنگ‌هایی را با سبک راک و تحت عنوان پاپ اجرا نمودند. وی موفق شد ستاره طلایی این جشنواره را از نظر «بهترین گروه» به خود اختصاص دهد.

در همین سالها جو تازه‌ای از موسیقی راک در میان جوانان ایرانی در حال شکل‌گیری بود. موسیقی «هوی متال» که زیر شاخه‌ای موسیقی راک و جدا شده از سبک «هارد راک» می‌باشد، به سرعت در میان ایرانیان محبوب می‌شد و توجه جوانان ایرانی به انواع سبک‌های متال بیش از پیش در حال اوج‌گیری بود.

گروه‌های زیادی در این زمینه تشکیل شدند. هم اکنون موسیقی متال و زیر شاخه‌هایش از نظر دولت جمهوری اسلامی ممنوع و غیرمجاز است.

دههٔ ۱۳۸۰؛ دوران طلایی راک ایرانی

دههٔ ۱۳۸۰ دورانی طلایی را برای موسیقی راک ایران به ارمغان آورد. در اوایل این دهه توجّه جوانان ایرانی به این نوع موسیقی و زیرشاخه‌هایش بیش از پیش شدت گرفت و گروه‌های زیادی در این زمینه تشکیل شدند.

در این سال‌ها کنسرت‌های زیادی در سطح کشور برگزار شد که بسیاری از آنان به صورت زیرزمینی و تنها تعداد اندکی از این کنسرت‌ها با مجوّز رسمی برگزار گردید.

توجه جوانان ایران به راک و زیرشاخه‌های آن بسیار زیاد شده‌بود.

دههٔ ۱۳۹۰؛ پوستهٔ نوین راک ایرانی

دههٔ ۱۳۹۰ را می‌توان دههٔ نوین راک ایرانی دانست. گروه‌های زیادی در داخل و خارج کشور با نوآوری در ساخت موسیقی و ترانه و همچنین استفاده از عنصرهای موسیقیایی که تا قبل از این دهه از آن استفاده نمی‌شد، توانسته‌اند پوسته جدیدی به فضای موسیقی راک ایرانی دهند.

ترکیب زیر شاخه‌های مختلف راک با یکدیگر و استفاده آنها از ویژگی‌های گروه‌های این دهه می‌باشد .

گروه‌ها و خوانندگان

گروه‌ها و خوانندگان فعال راک و متال در دههٔ 80

• فرشید اعرابی
• محسن نامجو
• عبدی بهروانفر
• اوهام
• کاوه یغمایی
• کیوسک
• د ویز
• رضا یزدانی
• رادیو تهران
• آنتی کاریزما
• هادی پاکزاد
• میثاق بنی مهد
• آرسامس
• پادرا (گروه موسیقی)
• همایون مجد زاده
• کهت میان

گروه‌ها و خوانندگان فعال راک و متال در دههٔ ۱۳۹۰

• کهت میان
• اندیشیا
• ویک او شیم
• کینگ رام
• گروه لمونویز
• گروه ورطه
• گروه آتراوان
• گروه پیکلاویه
• گروه الکتروکیوت
• گروه داتیک

بانوان خوانندهٔ راک

• وستا (فعال از بهار ۲۰۱۵)

آهنگسازان راک

• فرشید اعرابی
• همایون مجد زاده
• اندیشه هژبر
• رضا یزدانی
• مجید کاظمی
• کوروش یغمایی
• کاوه یغمایی
• بابک ریاحی پور

اگر علاقه مند یه یادگیری موسیقی هستید می توانید با استفاده از دوره های آکادمی لامینور آموزش گیتار  خود را شروع کنید.
    منبع:  www.gramatune.com